Тавантолгойн галт тэрэг хєдєллєє. УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолын дагуу "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК-ийг байгуулж, тvvнийхээ 10 хувийг иргэдэд єгч, 10 хувийг нь дотоодын хєрєнгийн бирж дээр, vлдсэн 29 хувийг олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр гаргахаар бэлтгэж байна. Иргэдэд 536 ширхэг хувьцааг олгох нь тодорхой болж, иргэн бvр хувьцаагаа эзэмшээд эхэлчихсэн. Энэхvv хувьцааны vнэлгээ бодитойгоор єсч, Монголын ард тvмэнд vр шимээ єгєх цаг ч ойртсоор байна. "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК Тавантолгойн ордын зvvн цанхиас олборлосон нvvрсээ албан ёсоор экпортолж эхэлсэн болохоор Монгол хvн бvрийн эзэмшиж буй 536 ширхэг хувьцаа vнэд орно гэж байгаа юм. Компани албан ёсоор vйл ажиллагаа эхэлж, бvтээгдэхvvнээ борлуулж эхэлсэн учраас хувьцааны vнэлгээ єсєх нь дамжиггvй. Цаашлаад дотоодын болон гадаадын хєрєнгийн зах зээл дээр гарах хувьцааны vнэлгээ ч бас "Эрдэнэс Тавантолгой" ХХК хэр ашигтай, хурдтай ажиллаж байгаагаас шалтгаална шvv дээ.
Монголчууд єєрсдийн хvчээр Тавантолгойн ордоо ашиглаад, нvvрсээ олборлоод, бvр экспортлоод эхэлчихлээ. Энэ сайхан хэрэг биш гэж vv. Нєгєє талд гадаадын хєрєнгє оруулагч, олон улсын консорциумуудыг шалгаруулах ажил ч бараг шувтарч байна. Засгийн газар ОХУ, АНУ, БНХАУ-тай хамтран ажиллахаар болсон байгаа. Тодруулж хэлбэл, БНХАУ-ын "Шинхуа энержи", АНУ-ын "Пибоди энержи" ОХУ, Монголын хамтарсан консорциум. Эндээс Монгол Оросын хамтарсдн консорциум хаанаас гараад ирэв гэдэг асуулт гарч ирээд байгаа л даа. Ялангуяа Япон, Солонгосын тал энэ асуудал дээр гомдолтой байгаагаа илэрхийлж буй билээ. Гэхдээ эцсийн дvндээ Тавантолгойн ордын ашиглалт Монголын ард тvмэнд л ашигтай байвал болоо шvv дээ. Монголчууд Япон, Солонгосын тусыг умартлаа, тэднийг Тавантолгойд заавал оруулж ирэх шаардлагатай энэ гээд сvржигнээд байх шаардлагагvй. УИХ-ын 2010 оны 39 дvгээр тогтоолоос хойш багагvй хугацаанд хvлээлт vvсгэж байсан Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах асуудал сvvлийн хэдэн сард ямар ч байсан их эрчтэй урагшиллаа. Тавантолгойн галт тэрэг хєдлєхєд тун бага хугацаа vлдэж байна. Vvнийг л Монголын ард тvмэн хvлээж байсан. Их хvлээлтийн эцэст Тавантолгойн орд эдийн засгийн эргэлтэд орж эхэллээ.
Энэ vйл явдал Монголын тvvхэнд тодоор бичигдэн vлдэх учиртай. Монголчууд нvvрсний хамгийн том ордоо єєрсдийн хvчээр эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, тэр дундаа олон улсын хамтын ажиллагааг эрхэмлэҗ зєв зvйтэй ажиллаж чадлаа шvv дээ.
Гэтэл бас сайн сайхан vйл явдлыг саар vгээр муулсан хvмvvс цєєнгvй байна аа. Нэг талаас зєв яриад ч байгаа юм шиг, нєгєє талаас шал хэрэггvй улс тєр хийгээд ч байх шиг. Зєв зvйтэй шvvмжлэл бол хvлээж авна. Харин хэрэггvй улстєржvvлэлтийг хэзээ ч хvлээн зєвшєєрч болохгvй. Зєв зvйтэй шvvмжлэл ер нь бол байсан. "Жишээ нь тонн нvvрсний vнийг ердєє 70-хан ам.доллараар зарж болохгvй" гэдэг. Vvнийг Засгийн газар хvлээж аваад, ирэх жилээс vнийн асуудлыг эргэж харна гэж байна. "Япон, Солонгосын талыг оруулж ирсэнгvй, тэдний тусламж дэмжлэг хэрэгтэй" гэх шvvмжлэл. Боловсруулах vйлдвэр байгуулах зэрэг асуудал дээр тэдэнтэй хамтран ажиллана гэж ойлгож буйгаа зарим улстєрчид хэлжээ. Харин нєгєє талд улстєржvvлсэн, хэн нэгэн хvн, хэсэг бvлэг хvмvvсийн сонирхолд магадгvй нийцэхээр vг яриа ч байна. "Бvх зvйл тодорхойгvй байхад яаран сандран нvvрсээ экспортолж эхэллээ" гэх мэт. Тэдний vзэж буйгаар бол УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолын дагуу бvх зvйл явагдах ёстой гэнэ. Тавантолгойн асуудал дээр Засгийн газрын зvгээс УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолыг яг таг баримтлан ажиллаж байгаа гэдгээ дуулгаж буй билээ.
"Тавантолгойн ордыг хоёр хувааж болохгvй" гэдгийг тус тогтоолд оруулсан гэж байгаа. Энэ тохиолдолд Монголын ард тvмэнд ирэх ашиг, орлого тэр хэрээр буурна гэж зарим улстєрчид хэлж байна. Гэхдээ Тавантолгойн ордыг хоёр хуваалаа гээд ард тvмэнд тараах хувьцааны vнэ цэнэ хоёр дахин буурахгvй гэдгийг албаны эх сурвалжууд удаа дараа хэлж байгаа билээ.
Vvнээс гадна бvр сонирхолтой шvvмжлэл ч юм шиг, тэнэглэл ч юм шиг зvйл байгаа нь 39 дvгээр тогтоолын дараалал алдагдсан гэх. "Эрдэнэс Тавантогой" ХХК-ийг байгуулсны дараа дотоодын болон гадаадын хєрєнгийн зах зээл дээр хувьцааг нь гаргаж шаардлагатай хєрєнгє оруулалтыг татах тухай УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолд дурьдсан. Харин Засгийн газар "Эрдэнэс Тавантолгой" команийг байгуулангуутаа тус тогтоолын дагуу хамгийн сvvлд хийгдэх ёстой оператор компанийг шалгаруулах, олон улсын консорциумыг сонгон шалгаруулах зэрэг ажлыг хийгээд байгаа аж Дараа нь оператор компаниа шалгаруулж, vйл ажиллагаагаа эхлэх ёстой гэнэ. Энэ нь зарим хvмvvсийн vзэж байгаачлан "нэн буруу" алхам гэнэ. Эхлээд хєрєнгєє босгоод хvмvvстээ хувьцаагаа тараагаад, ашгаа хуваарилах ёстой аж.
Тийм учраас єнєєдєр "Эрдэнэс Тавантолгой" нvvрсээ олборлоод, экспортолж эхэлсэн нь бодлогогvй, буруу алхам гэж шvvмжилж байна. Хувьцааг олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр гаргах ч яах вэ, эхлээд хийж болно л доо. Гэхдээ тэр хувьцаа vнэтэй байхын тулд компани нь vйл ажиллагаа явуулж, ашиг олж байх ёстой. Тvvнээс биш хоосон ордоор барьцаалаад нэг их мєнгє босгоно гэж байхгvй гэдгийг учир мэдэх хvмvvс хэлдэг. Vvний тулд Засгийн газар ямар ч байсан эхлээд хамтран ажиллах компани, консорциумуудаа сонгож байна. Олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр IPO хийхийн тухайд ажил хийгдээгvй биш хийгдсэн шvv дээ. Зуучлагч банкуудыг сонгочихсон, 1.5-2 жилийн хугацаанд багтаан Тавантолгойн хувьцааг олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр гаргахаар тєлєвлєж байгаа. Тэгэхээр эцсийн дvндээ бvх зvйл урагшилж л байна. Ажил vргэлжилж байна. Их ажлыг дагаж шvvмжлэл єрнєдєг нь жам шvv дээ. Ажил хийсэн хvн угаасаа шvvмжлvvлж байдаг.
Энэ ёсоор Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажил ч бас урагшилж л байна. Ахиц дэвшил ч гарч байгаа. Харин нєгєє талд Тавантолгойн ордыг тийм ч амархан эдийн засгийн эргэлтэд оруулахгvй байх сонирхолтой хvмvvс ч байхыг vгvйсгэхгvй. Тэдний зvгээс нийгэмд элдэв муу, муухай мессежийг тарааж байгаа ч юм билvv. Одоо Тавантолгойн асуудлыг яаралтай УИХ-ын ээлжит бус чуулган зарлаад, эцэслэн шийдэх л vлдлээ. Тэр болтол элдэв янзын шvvмжлэл, улстєржилт явж л байг. Эцсийн эцэст Тавантолгойн ордын ашиглалт Монголын ард тvмэнд ашигтай байвал болох нь тэр. Тэр зарчмаар бvх ажил явагдаж байгаа гэдэгт ч найдаж байна. Гэхдээ хvмvvсийн ярьж, хэлж байгааг ерєєсєє хvлээж авахгvй муйхраар яваад бай гэж хэлэх гэсэнгvй. Vнэхээр зєв зvйл ярьж байвал хvлээж авах л хэрэгтэй. Тэглээ гээд бас урагшилж, хєдєлж байгаа ажлыг зогсоогоод байж болохгvй. Явцын дунд асуудал байвал шийдэж болно шvv дээ. Оюутолгойн гэрээг 30 жил ямар ч хєдєлгєєнгvй хийгээд бєєн алдагдал хvлээх нь гээд байсан, засч, сайжруулсан л биз дээ. Тэгэхээр єнєєгийн нєхцєлд бол Тавантолгойн орд нэн яаралтай эдийн засгийн эргэлтэд орж л байвал болох нь тэр.
Монголчууд єєрсдийн хvчээр Тавантолгойн ордоо ашиглаад, нvvрсээ олборлоод, бvр экспортлоод эхэлчихлээ. Энэ сайхан хэрэг биш гэж vv. Нєгєє талд гадаадын хєрєнгє оруулагч, олон улсын консорциумуудыг шалгаруулах ажил ч бараг шувтарч байна. Засгийн газар ОХУ, АНУ, БНХАУ-тай хамтран ажиллахаар болсон байгаа. Тодруулж хэлбэл, БНХАУ-ын "Шинхуа энержи", АНУ-ын "Пибоди энержи" ОХУ, Монголын хамтарсан консорциум. Эндээс Монгол Оросын хамтарсдн консорциум хаанаас гараад ирэв гэдэг асуулт гарч ирээд байгаа л даа. Ялангуяа Япон, Солонгосын тал энэ асуудал дээр гомдолтой байгаагаа илэрхийлж буй билээ. Гэхдээ эцсийн дvндээ Тавантолгойн ордын ашиглалт Монголын ард тvмэнд л ашигтай байвал болоо шvv дээ. Монголчууд Япон, Солонгосын тусыг умартлаа, тэднийг Тавантолгойд заавал оруулж ирэх шаардлагатай энэ гээд сvржигнээд байх шаардлагагvй. УИХ-ын 2010 оны 39 дvгээр тогтоолоос хойш багагvй хугацаанд хvлээлт vvсгэж байсан Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах асуудал сvvлийн хэдэн сард ямар ч байсан их эрчтэй урагшиллаа. Тавантолгойн галт тэрэг хєдлєхєд тун бага хугацаа vлдэж байна. Vvнийг л Монголын ард тvмэн хvлээж байсан. Их хvлээлтийн эцэст Тавантолгойн орд эдийн засгийн эргэлтэд орж эхэллээ.
Энэ vйл явдал Монголын тvvхэнд тодоор бичигдэн vлдэх учиртай. Монголчууд нvvрсний хамгийн том ордоо єєрсдийн хvчээр эдийн засгийн эргэлтэд оруулж, тэр дундаа олон улсын хамтын ажиллагааг эрхэмлэҗ зєв зvйтэй ажиллаж чадлаа шvv дээ.
Гэтэл бас сайн сайхан vйл явдлыг саар vгээр муулсан хvмvvс цєєнгvй байна аа. Нэг талаас зєв яриад ч байгаа юм шиг, нєгєє талаас шал хэрэггvй улс тєр хийгээд ч байх шиг. Зєв зvйтэй шvvмжлэл бол хvлээж авна. Харин хэрэггvй улстєржvvлэлтийг хэзээ ч хvлээн зєвшєєрч болохгvй. Зєв зvйтэй шvvмжлэл ер нь бол байсан. "Жишээ нь тонн нvvрсний vнийг ердєє 70-хан ам.доллараар зарж болохгvй" гэдэг. Vvнийг Засгийн газар хvлээж аваад, ирэх жилээс vнийн асуудлыг эргэж харна гэж байна. "Япон, Солонгосын талыг оруулж ирсэнгvй, тэдний тусламж дэмжлэг хэрэгтэй" гэх шvvмжлэл. Боловсруулах vйлдвэр байгуулах зэрэг асуудал дээр тэдэнтэй хамтран ажиллана гэж ойлгож буйгаа зарим улстєрчид хэлжээ. Харин нєгєє талд улстєржvvлсэн, хэн нэгэн хvн, хэсэг бvлэг хvмvvсийн сонирхолд магадгvй нийцэхээр vг яриа ч байна. "Бvх зvйл тодорхойгvй байхад яаран сандран нvvрсээ экспортолж эхэллээ" гэх мэт. Тэдний vзэж буйгаар бол УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолын дагуу бvх зvйл явагдах ёстой гэнэ. Тавантолгойн асуудал дээр Засгийн газрын зvгээс УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолыг яг таг баримтлан ажиллаж байгаа гэдгээ дуулгаж буй билээ.
"Тавантолгойн ордыг хоёр хувааж болохгvй" гэдгийг тус тогтоолд оруулсан гэж байгаа. Энэ тохиолдолд Монголын ард тvмэнд ирэх ашиг, орлого тэр хэрээр буурна гэж зарим улстєрчид хэлж байна. Гэхдээ Тавантолгойн ордыг хоёр хуваалаа гээд ард тvмэнд тараах хувьцааны vнэ цэнэ хоёр дахин буурахгvй гэдгийг албаны эх сурвалжууд удаа дараа хэлж байгаа билээ.
Vvнээс гадна бvр сонирхолтой шvvмжлэл ч юм шиг, тэнэглэл ч юм шиг зvйл байгаа нь 39 дvгээр тогтоолын дараалал алдагдсан гэх. "Эрдэнэс Тавантогой" ХХК-ийг байгуулсны дараа дотоодын болон гадаадын хєрєнгийн зах зээл дээр хувьцааг нь гаргаж шаардлагатай хєрєнгє оруулалтыг татах тухай УИХ-ын 39 дvгээр тогтоолд дурьдсан. Харин Засгийн газар "Эрдэнэс Тавантолгой" команийг байгуулангуутаа тус тогтоолын дагуу хамгийн сvvлд хийгдэх ёстой оператор компанийг шалгаруулах, олон улсын консорциумыг сонгон шалгаруулах зэрэг ажлыг хийгээд байгаа аж Дараа нь оператор компаниа шалгаруулж, vйл ажиллагаагаа эхлэх ёстой гэнэ. Энэ нь зарим хvмvvсийн vзэж байгаачлан "нэн буруу" алхам гэнэ. Эхлээд хєрєнгєє босгоод хvмvvстээ хувьцаагаа тараагаад, ашгаа хуваарилах ёстой аж.
Тийм учраас єнєєдєр "Эрдэнэс Тавантолгой" нvvрсээ олборлоод, экспортолж эхэлсэн нь бодлогогvй, буруу алхам гэж шvvмжилж байна. Хувьцааг олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр гаргах ч яах вэ, эхлээд хийж болно л доо. Гэхдээ тэр хувьцаа vнэтэй байхын тулд компани нь vйл ажиллагаа явуулж, ашиг олж байх ёстой. Тvvнээс биш хоосон ордоор барьцаалаад нэг их мєнгє босгоно гэж байхгvй гэдгийг учир мэдэх хvмvvс хэлдэг. Vvний тулд Засгийн газар ямар ч байсан эхлээд хамтран ажиллах компани, консорциумуудаа сонгож байна. Олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр IPO хийхийн тухайд ажил хийгдээгvй биш хийгдсэн шvv дээ. Зуучлагч банкуудыг сонгочихсон, 1.5-2 жилийн хугацаанд багтаан Тавантолгойн хувьцааг олон улсын хєрєнгийн зах зээл дээр гаргахаар тєлєвлєж байгаа. Тэгэхээр эцсийн дvндээ бvх зvйл урагшилж л байна. Ажил vргэлжилж байна. Их ажлыг дагаж шvvмжлэл єрнєдєг нь жам шvv дээ. Ажил хийсэн хvн угаасаа шvvмжлvvлж байдаг.
Энэ ёсоор Тавантолгойн ордыг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах ажил ч бас урагшилж л байна. Ахиц дэвшил ч гарч байгаа. Харин нєгєє талд Тавантолгойн ордыг тийм ч амархан эдийн засгийн эргэлтэд оруулахгvй байх сонирхолтой хvмvvс ч байхыг vгvйсгэхгvй. Тэдний зvгээс нийгэмд элдэв муу, муухай мессежийг тарааж байгаа ч юм билvv. Одоо Тавантолгойн асуудлыг яаралтай УИХ-ын ээлжит бус чуулган зарлаад, эцэслэн шийдэх л vлдлээ. Тэр болтол элдэв янзын шvvмжлэл, улстєржилт явж л байг. Эцсийн эцэст Тавантолгойн ордын ашиглалт Монголын ард тvмэнд ашигтай байвал болох нь тэр. Тэр зарчмаар бvх ажил явагдаж байгаа гэдэгт ч найдаж байна. Гэхдээ хvмvvсийн ярьж, хэлж байгааг ерєєсєє хvлээж авахгvй муйхраар яваад бай гэж хэлэх гэсэнгvй. Vнэхээр зєв зvйл ярьж байвал хvлээж авах л хэрэгтэй. Тэглээ гээд бас урагшилж, хєдєлж байгаа ажлыг зогсоогоод байж болохгvй. Явцын дунд асуудал байвал шийдэж болно шvv дээ. Оюутолгойн гэрээг 30 жил ямар ч хєдєлгєєнгvй хийгээд бєєн алдагдал хvлээх нь гээд байсан, засч, сайжруулсан л биз дээ. Тэгэхээр єнєєгийн нєхцєлд бол Тавантолгойн орд нэн яаралтай эдийн засгийн эргэлтэд орж л байвал болох нь тэр.
No comments:
Post a Comment