“Ичсэн хүн хүн ална” гэж үг бий. Эрх баригчдын яг одоо хийж байгаа үйлдэл, хэлсэн үг нь энэ үгийг санагдуулах болов.
Тавантолгой гэгч компанийг бодож олоод улсын бүртгэлийн газар ч бүртгүүлээгүй байхдаа хувьцааг нь тарааж байсан бол одоо энэ “ядуу” компанийнхаа хувьцаагаар сонгуулийн амлалтаа “аргалахаар” шийдсэн байна.
Иргэдэд нэмж өгөх нэг сая төгрөгийн хувьцаа ямар үнэтэй гэдгийг бодох гээд үзье. Ингэхийн тулд Тавантолгойн орд, Эрдэнэс Тавантолгой компанийнхаа талаар мэдэх хэрэгтэй юм.
Юуны түрүүнд энэ бол улсын хөрөнгөөр хайгуул хийсэн орд. Хайгуул хийсэн нөөц, таамаг нөөц нь нийлээд 6,4 тэрбум тонн гэж тогтоосон. Манай эрх баригчид одоо энэ таамаг нөөцийн 6.4 тэрбум гэсэн тоогоор гул барьж, тархи угааж байгааг бид мэднэ.
Гэтэл нөөц тогтоогдлоо гэж үзэж байх үед буюу 1989 онд Оросын Ленинградын ГепроШахт гэдэг том институт Тавантолгойгоос 1 тэрбум, найман зуун сая тонн нүүрсийг ил аргаар олборлож болно гэсэн ТЭЗҮ хийсэн байна. ТЭЗҮ-г хийхдээ нөөцийн хэмжээг нарийвчлан тогтоож, олборлолтын зардлыг бага байлгах инженерийн шийдлийг хайж, санхүүгийн эрсдлийг тооцоолсны дараа шаардлагатай хөрөнгө оруулалтын хэмжээг тогтоосноор техник, эдийн засгийн үндэслэл бэлэн болдог. Үүнд, ордыг ашиглаж эхлэхээс эхлээд нөхөн сэргээлт хийх хүртэлх хугацаанд ордын эдийн засгийн үр ашигтай хэсгийг тогтоож, ашигт малтмалын агуулга, найрлага, инженерийн шийдэл, дэд бүтцийн зардал, санхүү зэргийг тооцсон байдаг. ТЭЗҮ нь нэг ёсондоо тухайн ордыг ашиглахад ямар хэмжээний бүтээгдэхүүн гаргаад хэр үр ашигтай байхыг үндэслэн хөрөнгө оруулалтын хэмжээ, үр ашгийг нь тодорхойлох технологийн боломжит шийдлийг агуулсан баримт бичиг юм. Тэгэхээр 6.4 тэрбумаас 1.8 тэрбум нь газрын гадаргад ойрхон, олборловол ашиг олж болохоор байгаа нь тогтоогдсон гэсэн үг юм. Үүний ихэнх хэсэг нь Цанхид байгаа. Тэдний энэ тооцоог 1997 оны үед ВНР гэдэг дэлхийн том компани техник, эдийн засгийн урьдчилсан тооцоо хийн бататгасан байдаг.
Дараа нь 2000 онд Канадын Норвест компани мөн энэ таамгийг баталсан. Үлдсэн 4.6 тэрбум тонн нь зүгээр л тоо. Магадгүй, Тавантолгойн хөрсөн дор ийм хэмжээний нүүрс байхгүй ч байж мэднэ. ТЭЗҮ гараагүй учраас. Байлаа гэхэд тэр нь хэдэн зуун метрийн гүнд олон үе давхарга үүсгэн тогтсон байх магадлалтай гэж байгаа. Үр ашгийн талаар дахиад ярих хэрэгтэй болно гэсэн үг.
ТЭЗҮ хийгдсэн Цанхиа гадныхантай хувааж эзэмшээд байгаа байхгүй нь мэдэгдэхгүй 4,6 тэрбум тонн гэсэн тоог хувьцаа болгон нэг бүрийг нь 1000 төгрөгөөр тооцон тарааж байгаа нь дэндүү их доромжлол биш гэж үү. Тавантолгойгоор тархи угаахаа болиоч гэмээр байна.
Төр засаг дээр өгүүлсэн баахан дутагдал бүхий “Тавантолгой” гэсэн ганцхан төсөлд иргэдийн анхаарлыг хандуулах сонирхолтой байгаа нь илт мэдэгдээд байх юм. Гэтэл Професий, Ханаду майнинг гэсэн хоёр компани тус бүр тэрбум гаруй тонн коксжих нүүрстэй ордыг ашиглах, өрөмдөх ажлаа эхлүүлж байна /Тавантолгойн ТЭЗҮ батлагдсан нөөцтэй тэнцэж байгаа биз/. Професий нь 600 гигаваттын цахилгаан станц бариад Монгол зарна. Цаашид нүүрс ашиглах зөвшөөрлийг нэмж олговол илүү том цахилгаан станц барьж БНХАУ-ыг эрчим хүчээр хангана ч гэж байх шиг.
Гэтэл иргэд Тавантолгойтой холбоотой мэдээлэлд бялуурсаар, тархиа угаалгасаар л суух юм.
Австралийн хөрөнгө оруулалттай “Хүннү коал” компани Тавантолгойгоос 40 километр зайд Цант-Уул нэртэй нүүрсний орд илрүүлж, нөөцийг нь 740 сая тонн гэж тогтоогоод биржээс хөрөнгө босгож эхэлсэн тухай манай сонин өмнө нь мэдээлж байсан. Тус ордын нийт нөөцийн 30 хувь нь коксжих нүүрс гэж зарлаж байгаа. Үндсэндээ коксжих, хүрэн нүүрсний харьцаа нь Тавантолгойтой ижил гэсэн үг. Зөвхөн энэ компани гэхэд л манай орны өмнөд хэсэгт 14 тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж, хайгуул, олборлолтын ажил явуулж байна.
Олборлолтын лиценз эзэмшдэг энд дурьдагдсан болон өөр бусад гадаад компани өч төчнөөнөөрөө байна. Эдгээр ордуудын батлагдсан нөөцийг аваад үзвэл хэдэн арван Тавантолгойтой дүйнэ. Ард түмнээ залилаад байгаа юм биш үү.
Цөмийн энергийн газар байгуулж ураны лицензийг цэгцэлсэн шиг Нүүрсний лицензүүдийг ч цэгцлэх газар болсон гэдгийг энэ баримт харуулаад байгаа юм биш үү. УИХ сая төгрөг тарааж популизм хийхийг эсэргүүцэж байгаа нь сайн ч амлалтаа биелүүлсэн болж харагдах гэж хоосон хувьцааг үнэлсэн нь шог юм даа
No comments:
Post a Comment