“Frontier Securities” компанийн гүйцэт гэх захирал Маса Игататай ярилцлаа. Тэрбээр Азийн үнэт цаасны зах зээлд 30 гаруй жил ажиллаж байгаа бөгөөд өдгөө Монголд хөрөнгө оруулалтын чиглэлээр ажиллаж буй юм.
-Хөрөнгийн зах зээлд өрнөж буй хамгийн халуун үйл явдлаас ярилц лагаа эхэлье. “Эрдэнэс Тавантолгой”-н IPO-г Лон дон, Хонконг, Монголын хөрөнгийн биржид зэрэг гаргана гэж ярьж байсан ч эцсийн дүндээ хоёрыг сонгохоос өөр аргагүйд хүрсэн тухай гаднын хэвлэлүүд бичиж байна. Бас тавдугаар сар хүртэл хугацаагаа хойшлуулна гэх мэдээлэл ч бий. Тавантолгойн IPO-г гаргахаар яарч байгаа нь хэр оновчтой вэ?
-Удахгүй сонгууль болох учраас Засгийн эрх барьж буй намуудад богино хугацаанд их хэм жээний мөнгө олох хэрэгцээ бай гаа нь то дорхой. Гэхдээ энэ нь том төсөл учраас сонгуулиас өмнө IPO хийх нь тооцолж буйгаас бага ашиг авчрах эрсдэлтэй гэж харж байна.
-Бага гэдгээ тодруулахг үй юү?
-Тавантолгойн төсөл одоогоор түүхий байна. Өнгөрсөн жил Цанхийн зүүн хэсгээс анхны сая тонн нүүрсээ гаргалаа. Бүх юм эхлэлийн шатандаа явж байна. Байнгын гэрээт олборлогчтой болоод, жил бүр 3-4 сая тонн нүүрс олборлож, цаашид энэ хэмжээгээ өсгөөд явбал хөрөнгө оруулагчдад итгэл төрүүлнэ. Мөн дэд бүтцээ хэрхэн шийдэх нь тодорхойгүй байгаа нь эргэлзээ төрүүлж эхэллээ. Одоо болтол нүүрсээ машинаар зөөж буй нь ордын үнэ цэнийг бууруулж байгаа нь нууц биш. Цанхийн баруун хэсэгт юу болох нь тодорхойгүй, ойлгомжгүй. Яахав, нэг л компани удирдаж байгаа учраас Цанхийн зүүн хэсгийг “барьцаалаад” IPO хийж болох байх. Тодорхойг үй асуудлуудаа ойлгомжтой болговол хөрөнгө оруулалт, ордын ерөнхий үнэлгээг бууруулахгүй байж болно.
-Хэрэв Тавантолгойн IPO-г сонгуулиас урьтаж хийвэл бид хэдий хэмжээний мөнгө алдах вэ. Энэ талаар тооцоо хийж үзсэн үү?
-Улс төрийн шалтгаанаар IPO-г яарч хийвэл Цанхийн зүүн хэсгийн нийт үнэлгээ ойролцоогоор 5-6 тэрбум ам.долларт л хүрэх болов уу. Харин нэг жил хүлээвэл ордын үнэлгээ 9-10 тэрбум ам.долларт хүрэх боломж бий. Гэхдээ ийм хэмжээнд хүргэхийн тулд шийдэх ёстой цөөнгүй асуудал бий. Нэгдүгээрт, компанийн засаглалыг сайжруулах хэрэгтэй. Хараат бус ТУЗ-ийн гишүүд нь олон улсын зах зээлийг сайн мэддэг, нэр хүндтэй хүмүүс байх нь чухал. Хоёрдугаарт, нүүрс угаах үйлдвэрийг түргэвчлэх нь зүйтэй гэж харж байгаа. Нүүрсээ түүхийгээр нь гаргаад байвал зардлаа нөхөх хэмжээнд, тун бага ашиг олно. Харин нүүрсээ баяжуулаад, угааж гаргавал их хэмжээний цэвэр ашиг орж ирэх боломжтой.
-Таныхаар бол Тавантолгойн IPO-г ирэх жил гаргасан дээр гэсэн үг үү?
-Тийм. Тавантолгойн ордын нийт үнэлгээ 5-6 тэрбум ам.доллар гэж тооцоход 30 хувийг хөрөнгийн биржид арилжаад 1.5-1.8 тэрбум ам.долларын ашиг олно. Харин ирэх жил гаргаад, ордын үнэлгээ 9-10 тэрбум ам.долларт хүрвэл 30 хувийг хөрөнгийн биржид арилжиж 2.7-3 тэрбум ам.долларын хөрөнгө босгох боломжтой. Засгийн газарт бэлэн мөнгө, хувьцаа тараахад 1.2 тэрбум ам.долларын санхүүжилт хэрэгтэй байгаа. Эхний хувилбараар дээрх мөнгийг хялбар олох ч унац багатай. Харин хоёр дахь хувилбараар бол 1.5 тэрбум ам.доллар илүү олох боломж байна.
-Тавантолгойн IPO-г гурван хөрөнгийн биржид зэрэг гаргах тухай ярьж байсан. Одоо бол хоёр биржийг сонгох хувилбар яригдаж эхэллээ. Гурван хөрөнгийн биржид IPO зэрэг гаргахад бид туршлагаг үйтэж магадгүй гэх болгоомжлолыг та юу гэж бодож байна вэ?
-Монгол Улс байршлын хувьд Азийн зах зээлээс хөрөнгө босгох нь илүү ирээдүйтэй гэж харж байна. БНХАУ, БНСУ, Япон, Хонконг, Сингапур зэрэг улс Монголын зах зээлийг илүү сайн мэднэ. Хүлээн авагч, худалдан авагч нь энд л бий. Энэ утгаараа Хонконгийн хөрөнгийн биржид давуу тал их байгаа юм. Гэтэл одоо Хонконгийн биржид гаргах техникийн болоод бичиг баримтын ажлууд хангагдахгүй нь тодорхой болсон учраас Лондонгийн бирж илүү амар болчихлоо. Лондон бол дэлхийн санхүүгийн төв мөн үү гэвэл мөн. Гэвч өдгөө Европ тивийн санхүүгийн зах зээл тогтворгүй, эмзэг байгаа нь Монгол Улсын хувьд эрсдэл учруулж магадгүй.
-Ер нь Азиа түшсэн нь илүү найдвартай гэсэн үг үү?
-Тийм ээ. Монголын Засгийн газар ч үүнийг ойлгож байгаа байх. Гэхдээ тэд шийдвэрээ нэгэнт гаргачихсан гэдэгт итгэлтэй байна. Энэ нь эдийн засгийн үндэслэлтэй гэхээсээ илүү улс төрийн ашиг сонирхлоо дагасан байж болзошгүй гэсэн хар төрж байгаа. Тавантолгой бол дэлхийн хэмжээний орд шүү дээ. Энэ том ордыг улс төрийн шаардлагаас болж үнэгүйдүүлбэл харамсалтай л юм.
-Монголын хөрөнгийн биржийн шинэчлэл өнг өрс өн онд дэлхийд хоёрдугаар байранд үнэлэгдсэн. Удахгүй Тавантолгойн хувьцаагаа өөрийн биржид арилжаална. Монголын хөр өнгийн биржийн ирээдүйг та хэрхэн харж байна вэ?
-Хөрөнгийн биржийн хамгийн гол асуудал компанийн засаглал болж байна. Жижиг хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг анхаарч үзэх нь чухал. Монголын хөрөнгийн биржийн ирээдүйн төсөөлөл өөдрөг харагдаж байна. Арван жилийн өмнө 400 сая ам.долларт эргэлдэж байсан зах зээл өдгөө хоёр тэрбум ам.доллар давчихаж. 10 жилийн дараа энэ тоо 100 тэрбум ам.доллар хүрнэ гэдэгт би эргэлзэхгүй.
-Монголын эдийн засаг хэт халалттай байгаа нь үнэн. ДНБ 15 хувиар, эдийн засаг 17 хувиар өслөө л гэх. Эдгээр өсөлт ямар эрсдэл дагуулах вэ?
-Инфляцыг тогтоож барих хэцүү. Эдийн засаг тэлж байгаа учраас инфляц хурдан өсөж байна. Эцэст нь ард түмэнд хүнд тусна. Төгрөгийн ханш их сулрахаас гадна Дэлхийн банкны анхааруулж буй баялгийн хараал тусах магадлал өндөр. Мөн Ардчилсан нам Засгийн газраас гарч улс төрийн тогтворгүй байдал үүсгэсэн нь хөрөнгө оруулагчид итгэл алдахад хүргэж байна.
-Энэ онд улс төрийн нөхцөлөөс үүдэж, хөрөнгө оруулалт саарах магадлал бий тухай шинжээчид бичиж байгаа. Тэднийг үргээхгүйгээр асуудлыг шийдэх зөв гарц юу вэ?
-Дээр дурдсан эрсдэл байгаа ч тэд Монголд хөрөнгө оруулахаа больё гэж чадахгүй. Учир нь ойрын 10 жилд эдийн засаг нь хурдацтай өсөх энэ оронд хөрөнгө оруулах сонирхол их байна. Тэдний зүгээс тодорхой байдлыг л хүсэж буй байх. Эдийн засаг нь, улс төрийн шийдвэрүүд нь гэнэтийн “шок” үүсгэхгүй л бол ойрын хэдэн жилдээ Монголоос “уйдах” шалтгаан байхгүй.
-Монголын эдийн засгийн талаарх урт хугацааны төсөөлөл харьцангуй өөдрөг байна. Монгол Улс Азийн эдийн засагт нөлөө бүхий орон болох боломж бий юү?
-Монголын ирээдүйг өөдрөгөөр харах цөөнгүй шалтгаан бий. Гэвч үүнийг дагаад эрсдэл ч байна. Жишээ нь, Монголд өнөө хэр БНХАУ, ОХУ гэх хоёр том хөршийн нөлөө буурсангүй. Мөн хүн амын цөөн хэсэг баялгийн ихэнхийг эзэмшиж байгаа нь тэгш хуваарилалтыг эргэн харах хэрэгтэйг сануулж байна.
No comments:
Post a Comment